öğrenilmiş çaresizlik vs. öğrenilmiş salaklık

"Öğrenilmiş Çaresizlik Kuramı 1970'lerde yaptığı öğrenme deneyleri sonucunda Martin Seligman tarafından ortaya atıldıktan sonra bugün de halen depresyon modellerinde büyük rol alıyor. İlk önce, davranış laboratuarının kapısını aralayarak deneyin orijinaline bir göz atalım isterseniz. 

Seligman, deneyinin ilk yarısında denek olarak kullandığı köpekleri sürekli ama kısa aralıklarla şiddetli elektrik şoklarına maruz bırakıyor. Laboratuardaki köpekler, maruz kaldıkları ve daha da önemlisi engelleyemedikleri bu ceza karşısında çaresizlik geliştiriyorlar. Daha sonraysa, deneyin ikinci ayağına oluşturan klasik kaçınma eğitimine geçiliyor. Normal şartlar altında, bu eğitim sırasında kutucuklardan birinin zeminine uygulanan elektrik şoku zil, ya da bir ışık kaynağıyla beraber koşullandırılarak hayvanın diğer kutucuğa zıplaması ve elektrik şokundan kaçınması öğretiliyor. Ancak Seligman'ın köpekleri, ilk etapta şoku engelleyemeyeceklerini öğrenerek çaresizlik geliştirdiğinden, ikinci aşamada düzenek zıplayarak karşı tarafa geçebilmelerine ve şoktan kurtulabilmelerine el vermesine rağmen kontrol grubundan farklı olarak bu davranışı geliştirmeyi öğrenemiyorlar. Diğer bir deyişle, çaresizlik, kaçınma davranışını inhibe ediyor."

Tubitak Bilim ve Kültür Dergisi'nden alıntıdır.

---------

"Öğrenilmiş Salaklık Kuramı 1986-2013 arası yaptığı hatalar sonucuda Burak Türkel tarafından ortaya atıldıktan sonra yıllar boyunca büyük salaklık yapan insanlar tarafından model olarak kullanılmaya başlandı. 

Türkel, deneyinin ilk senesinde denek olarak kullandığı kendisini sürekli ama kısa aralıklarla şiddetli acılara maruz bırakıyor. Yaşamın köşesindeki bu adam, maruz kaldığı ve daha da önemlisi engelleyemediği acılar karşısında bir çaresizlik davranışı geliştiriyor. Normal şartlar altında, bu olaylar sırasında hayatının bir kısmına uygulanan yalanlar, kötülükler ve ihanetlerle beraber koşullandırılarak huzur bulduğu hayatının diğer kısmına kaçması, bir çıkış yolu bulması öğretiliyor. Ancak Türkel, ilk etapta bu yalan, kötülük ve ihanetleri engelleyemeyeceğini öğrenerek çaresizlik geliştirdiğinden, ikinci aşamada düzen, hayatının huzur bulduğu karşı tarafa geçebilmesine el vermesine rağmen bu davranışı geliştirmeyi bir türlü öğrenemiyor. Diğer bir değişle, çaresizlik, kaçınma davranışı inhibe ediyor.

Burak Türkel buna öğrenilmiş salaklık adını veriyor. Asla peşini bırakmayacağı olaylar silsilesinden kurtulması belki de an meselesi olmasına rağmen öğrenilmiş salaklığı yüzünden bir türlü gerçekleştirme cesaretini kendinde bulamıyor."

Hayatta yaşanmış tüm öğrenilmiş salaklıkların özetinden alıntıdır.

Dinleti Listesi:

Pornopop - Centre

Passion Pitt - Sleepyhead

Justice - D.A.N.C.E

Gossip - Heavy Cross

Arcade Fire - My Body is a Cage